İklim Değişikliği ve Hukuk: Türkiye’nin Paris Anlaşması Çerçevesinde Sorumlulukları

Giriş

İklim değişikliği, küresel bir kriz olarak ekonomik, sosyal ve çevresel sistemleri tehdit eden en önemli sorunlardan biridir. Türkiye, 2021 yılında Paris İklim Anlaşması’nı onaylayarak, küresel iklim hedeflerine ulaşma yolunda önemli bir adım atmıştır. Bu anlaşma, Türkiye’ye karbon emisyonlarını azaltma, sürdürülebilir enerji kullanımını teşvik etme ve iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlama konularında çeşitli yükümlülükler getirmiştir. Bu makalede, Türkiye’nin Paris Anlaşması çerçevesinde üstlendiği sorumluluklar, mevcut durumu ve hukuki bağlamda yapılması gerekenler ele alınacaktır.

1. Paris İklim Anlaşması ve Türkiye’nin Sorumlulukları

Paris Anlaşması, küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1,5-2°C ile sınırlama hedefini taşır. Türkiye’nin bu anlaşma çerçevesindeki temel sorumlulukları şunlardır:

• Ulusal Katkı Beyanları (NDCs): Türkiye, karbon emisyonlarını azaltma ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerini içeren Ulusal Katkı Beyanı hazırlamakla yükümlüdür.
• Karbon Nötr Hedefi: 2053 yılına kadar karbon nötr olma hedefi açıklanmıştır. Bu, enerji, sanayi, ulaşım ve tarım sektörlerinde kapsamlı dönüşümler gerektirmektedir.
• Yeşil Enerjiye Geçiş: Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırarak fosil yakıtlara bağımlılığı azaltma taahhüdü bulunmaktadır.
• İklim Finansmanı: Türkiye, uluslararası finansman kaynaklarından yararlanarak iklim değişikliği ile mücadelede gerekli yatırımları gerçekleştirmekle yükümlüdür.

Değerlendirme: Bu sorumluluklar, Türkiye’nin iklim politikalarının uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesini zorunlu kılmaktadır.

2. Türkiye’nin Mevcut Durumu ve Hukuki Çerçeve

Türkiye’nin Paris Anlaşması kapsamında iklim değişikliği ile mücadeledeki mevcut durumu şu şekilde özetlenebilir:

• Yenilenebilir Enerji Yatırımları: Türkiye, son yıllarda güneş ve rüzgar enerjisi yatırımlarını artırmıştır. Ancak, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtlara bağımlılık devam etmektedir.
• Emisyon Ticaret Sistemi: Türkiye’de henüz etkin bir karbon ticaret sistemi bulunmamaktadır. Bu durum, karbon piyasası mekanizmalarının oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır.
• İklim Kanunu Tasarısı: Türkiye, iklim değişikliği ile mücadelede yasal çerçeveyi güçlendirmek için bir İklim Kanunu tasarısı üzerinde çalışmaktadır.
• Yerel Yönetimlerin Rolü: Belediyeler, yerel ölçekte iklim değişikliğiyle mücadelede önemli roller üstlenmekte, ancak yasal yetki ve kaynak sınırlamaları ile karşılaşmaktadır.

Değerlendirme: Türkiye’nin mevcut durumu, Paris Anlaşması’nda belirtilen hedeflere ulaşmak için daha kapsamlı yasal düzenlemelere ve uygulamalara ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

3. Hukuki ve Politik Zorluklar

Türkiye’nin Paris Anlaşması çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirmesi için karşılaştığı başlıca zorluklar şunlardır:

• Finansman Eksikliği: Yenilenebilir enerji ve düşük karbon teknolojilerine geçiş için gerekli finansman kaynaklarına erişimde zorluklar yaşanmaktadır.
• Hukuki Düzenlemelerin Yetersizliği: Mevcut yasal çerçeve, iklim değişikliği ile mücadelede etkili bir yol haritası sunmamaktadır.
• Sanayi ve Ulaşımda Yüksek Emisyonlar: Türkiye’de sanayi ve ulaşım sektörlerinden kaynaklanan emisyonlar, hedeflerin gerçekleşmesini zorlaştırmaktadır.

Değerlendirme: Bu zorluklar, Türkiye’nin hem uluslararası finansman kaynaklarından daha etkin yararlanmasını hem de ulusal düzeyde hukuki altyapısını güçlendirmesini gerektirmektedir.

4. Çözüm Önerileri

Türkiye’nin Paris Anlaşması kapsamındaki hedeflerine ulaşması için şu öneriler sunulabilir:

• Ulusal İklim Kanunu: İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik kapsamlı bir ulusal yasa çıkarılmalıdır.
• Karbon Piyasasının Oluşturulması: Türkiye’de karbon emisyonlarını azaltmak için bir karbon ticaret sistemi kurulmalıdır.
• Yeşil Yatırım Teşvikleri: Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve düşük karbon teknolojileri için yatırım teşvikleri artırılmalıdır.
• Uluslararası İş Birliği: Türkiye, uluslararası fonlara erişimi artırarak iklim finansmanı konusunda daha etkin bir strateji izlemelidir.
• Halk Bilinci ve Katılımı: İklim değişikliği ile mücadele için toplumsal farkındalık artırılmalı ve bireysel katılım teşvik edilmelidir.

Sonuç

İklim değişikliği, yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ekonomik ve hukuki boyutları olan bir krizdir. Türkiye’nin Paris Anlaşması çerçevesinde üstlendiği sorumluluklar, kapsamlı bir dönüşüm sürecini zorunlu kılmaktadır. Daha güçlü yasal düzenlemeler, yenilikçi finansman modelleri ve uluslararası iş birliği ile Türkiye, iklim hedeflerine ulaşmada önemli bir rol oynayabilir.