Kamu Görevlisi Nedir?

Kamu görevlisi, kamu hizmetlerini yürütmek amacıyla devlet, kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler veya diğer kamu tüzel kişilikleri tarafından atanmış ya da görevlendirilmiş kişidir. Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken kamu yararını gözetir ve kamu hukukuna tabi olarak hareket ederler.

Hukuki Dayanak

Kamu görevlisi kavramı, Türk hukukunda farklı mevzuatlarda tanımlanmıştır:

1. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 6/1-c:
   • Kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine katılan ve kamu hukuku çerçevesinde çalışan kişidir.
2. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu:
   • Kamu görevlileri arasında en yaygın grup olan devlet memurlarını tanımlar.
   • Devlet memurları, kanuna dayalı olarak kadrolu çalışan kişilerdir.
3. Anayasa (Madde 128):
   • Kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütülür.

Kamu Görevlisinin Unsurları

Bir kişinin kamu görevlisi sayılabilmesi için aşağıdaki unsurların bir arada bulunması gerekir:

1. Kamu Kurumu ile İlişki:
   • Görevlendirme, bir kamu kurumu veya kamu tüzel kişiliği tarafından yapılmalıdır.
2. Kamusal Faaliyet:
   • Görev, kamu hizmeti veya kamusal faaliyet kapsamında olmalıdır.
3. Kamu Hukukuna Tabiiyet:
   • Görevin yerine getirilmesi kamu hukukuna tabidir.

Kamu Görevlisi Çeşitleri

1. Memurlar:
   • 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan kamu görevlileridir.
   • Örnek: Öğretmenler, sağlık çalışanları, polis memurları.
2. Sözleşmeli Personel:
   • Kamu hizmetlerini yürütmek üzere belirli bir süre için sözleşme ile görevlendirilmiş kişilerdir.
3. İşçiler:
   • Kamu kurumlarında işçi statüsünde çalışanlardır. İş Kanunu’na tabidirler.
4. Geçici Personel:
   • Geçici bir süre için kamusal bir görevi yerine getiren kişilerdir.
5. Seçilmiş Kamu Görevlileri:
   • Halk tarafından seçilerek göreve gelen kişiler kamu görevlisi statüsündedir.
   • Örnek: Milletvekilleri, belediye başkanları.

Kamu Görevlilerinin Hak ve Yükümlülükleri

Hakları:

1. Maaş ve Sosyal Güvenceler:
   • Kamu görevlileri, yaptıkları görev karşılığında maaş alır ve sosyal güvenceye sahiptir.
2. Görev Güvencesi:
   • Özellikle memurlar, görevlerini kanun dışı baskılara maruz kalmadan yerine getirme hakkına sahiptir.
3. İzin Hakları:
   • Yıllık izin, hastalık izni ve mazeret izni gibi hakları vardır.

Yükümlülükleri:

1. Hukuka Uygun Hareket Etme:
   • Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken hukuka bağlı kalmalıdır.
2. Tarafsızlık ve Eşitlik:
   • Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken tarafsız ve eşit davranmalıdır.
3. Görevi Kötüye Kullanmama:
   • Kamu görevlileri, yetkilerini kişisel çıkarları için kullanamaz.

Kamu Görevlisi Olmanın Şartları

1. Türk Vatandaşı Olmak:
   • Genel olarak kamu görevlisi olmak için Türk vatandaşı olma şartı aranır.
2. Kamu Haklarından Yoksun Olmamak:
   • Adayın kamu haklarını kullanmaktan mahrum edilmemiş olması gerekir.
3. Adli Sicilin Temiz Olması:
   • Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak.
4. Eğitim ve Yaş Şartı:
   • Görevin gerektirdiği eğitim seviyesine ve yaş şartına uygun olmak.
5. Sağlık Durumu:
   • Görevini yerine getirebilecek fiziksel ve zihinsel sağlık koşullarına sahip olmak.

Kamu Görevlisi Suçları

Kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken suç işlemeleri, Türk Ceza Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir. Örneğin:

• Görevi kötüye kullanma (TCK 257):
  • Kamu görevlisinin görevini kötüye kullanarak bir zarara yol açması.
• Rüşvet alma (TCK 252):
  • Kamu görevlisinin görevini yerine getirirken maddi menfaat sağlaması.

Sonuç

Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin devamlılığını sağlamak ve kamu yararını gözetmek amacıyla görev yapar. Kamu görevlisi olmanın beraberinde getirdiği haklar ve sorumluluklar, bu kişilerin kamuya hizmet ederken dikkatli ve özenli davranmalarını gerektirir. Bu nedenle kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken hukuk devleti ilkelerine ve kamu yararına uygun hareket etmelidir.

Kamu Görevlisi ile İlgili Ek Bilgiler

Kamu görevlisi kavramı, geniş bir yelpazeye sahip olup, kamu hizmetlerini yerine getiren kişilerle ilgili hukuki düzenlemeleri, görevlerini ve sorumluluklarını kapsamaktadır. İşte konuya dair ek bilgiler:

Kamu Görevlisi Kavramının Sınırları

1. Kamusal Görev ve Kamu Hukuku Bağlantısı:
   • Kamu görevlisi olabilmek için kişinin yaptığı görevin kamusal bir hizmet olması ve bu görevin kamu hukuku kurallarına tabi olması gerekir.
2. Özel Hukuk Kapsamındaki Çalışanlar:
   • Özel sektör çalışanları kamu görevlisi olarak kabul edilmez. Ancak, belirli durumlarda kamu hizmetine dolaylı şekilde katkıda bulunan kişiler (örneğin, kamu ihalesi yoluyla çalışan özel firma personeli) kamu görevlisi olarak değerlendirilebilir.

Kamu Görevlilerinin Görev Süresi ve Statüsü

1. Geçici Görevler:
   • Kamu görevlileri, belirli bir süre için geçici görevde bulunabilir. Örneğin, seçim dönemi boyunca sandık kurullarında görev yapanlar, bu süre boyunca kamu görevlisi sayılır.
2. Emekli Kamu Görevlileri:
   • Kamu görevlisi olarak çalıştıktan sonra emekli olan kişiler, görev süreleri sona erdiğinde kamu görevlisi statüsünden çıkar.

Kamu Görevlileri ve Etik Kurallar

Kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken etik kurallara uygun hareket etmeleri beklenir. Türkiye’de bu konuda düzenleme yapan bir kurum olan Kamu Görevlileri Etik Kurulu, kamu görevlilerinin uyması gereken temel etik ilkeleri belirlemiştir:

1. Dürüstlük:
   • Kamu görevlilerinin görevlerini yerine getirirken şeffaf ve dürüst davranmaları esastır.
2. Tarafsızlık:
   • Kamu görevlileri, hiçbir kişi, grup veya siyasi görüş lehine ayrım yapmamalıdır.
3. Kamu Mallarını Koruma:
   • Kamu görevlileri, kendilerine emanet edilen kamu mallarını kişisel amaçlarla kullanamaz.
4. Hesap Verebilirlik:
   • Kamu görevlileri, eylemlerinden ve kararlarından dolayı hesap verme sorumluluğunu taşır.

Kamu Görevlileri ve Ceza Hukuku

Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken belirli suç türlerini işlerlerse, bu durum özel olarak düzenlenmiş ceza hükümlerine tabi olur. Bazı suçlar ve cezaları şunlardır:

1. Rüşvet (TCK Madde 252):
   • Kamu görevlisinin, görevini yerine getirirken maddi veya manevi menfaat sağlaması.
2. İrtikap (TCK Madde 250):
   • Kamu görevlisinin, yetkisini kötüye kullanarak bir kişiyi haksız kazanç elde etmeye zorlaması.
3. Görevi İhmal (TCK Madde 257):
   • Kamu görevlisinin, görevini yerine getirmemesi veya gereği gibi yerine getirmemesi sonucu bir zarara yol açması.
4. Resmi Belgede Sahtecilik (TCK Madde 204):
   • Kamu görevlisinin, resmi belgede sahtecilik yaparak kamu güvenliğini tehlikeye atması.

Kamu Görevlisi ile İşçi Arasındaki Fark

Kamu görevlileri ve kamu sektöründe çalışan işçiler arasında belirgin farklar bulunmaktadır:

1. Tabi Oldukları Hukuk:
   • Kamu görevlileri kamu hukukuna, işçiler ise iş hukukuna tabidir.
2. Görev Türü:
   • Kamu görevlileri, kamusal hizmetlerde görev alırken işçiler daha çok fiziksel ve teknik işlerde çalışır.
3. Hak ve Yükümlülükler:
   • Kamu görevlileri daha geniş görev güvencesine sahiptir, ancak işçilerin grev yapma hakkı bulunur.

Kamu Görevlisinin Seçimle Gelenler ile İlişkisi

• Milletvekilleri ve Belediye Başkanları:
  • Seçimle göreve gelen milletvekilleri, belediye başkanları ve muhtarlar kamu görevlisi olarak kabul edilir.
  • Ancak bu kişiler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi değildirler; kendi özel düzenlemeleri vardır.
• Kamu Görevlisi Seçim Yasağı:
  • Kamu görevlilerinin siyasete atılabilmesi için görevlerinden istifa etmeleri gerekir. Örneğin, bir memurun milletvekili adayı olabilmesi için istifa etmesi zorunludur.

Kamu Görevlilerinin Görev ve Yetkileri İle İlgili Emsal Kararlar

1. Danıştay Kararı:
   • Bir kamu görevlisinin, kamu mallarını kişisel amaçlarla kullanması nedeniyle açılan davada, kamu görevlisinin görevden uzaklaştırılmasının hukuka uygun olduğuna karar verilmiştir.
2. Anayasa Mahkemesi Kararı:
   • Kamu görevlisinin ifade özgürlüğünü kullanması sırasında görevine zarar vermediği ve tarafsızlığını zedelemediği için cezalandırılmasının adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine hükmedilmiştir.

Kamu Görevlilerinin Uluslararası Statüsü

1. Uluslararası Belgeler:
   • Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar, kamu görevlilerinin tarafsızlığı ve şeffaflığına ilişkin standartlar belirlemiştir.
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları:
   • Kamu görevlilerinin görevleri sırasında kişisel haklarının korunması gerektiği, ancak kamusal sorumluluklarının öncelikli olduğu vurgulanmıştır.

Sonuç

Kamu görevlileri, devletin vatandaşlara sunduğu hizmetlerin temel taşıdır. Kamu yararını gözeterek görevlerini yerine getiren kamu görevlileri, hukuka uygunluk ve tarafsızlık ilkelerine bağlı kalmak zorundadır. Görevlerini yerine getirirken kamu görevlilerinin hem hakları hem de sorumlulukları bulunmaktadır. Bu nedenle, kamu görevlilerinin etkin ve etik bir şekilde çalışması, toplumun devlete olan güvenini güçlendiren önemli bir unsurdur.